Malzeme Kültürü ve Zanaat Yolculuğu
Kuzeyin malzeme kültürü, çağlar boyu doğayla kurdukları diyalogun sonucu. Ağaç sadece hammadde değil, yaşayan bir partner. Bu topraklarda zanaat, teknoloji ile savaşmak yerine onunla dans etmeyi öğrenmiş.
Bugün Oslo'da 18 katlı ahşap binaların yükseldiği, Lapland'da Sami zanaatkarlarının bin yıllık bilgiyi carbon fiber ile harmanladığı bir dönemdeyiz. Gelenekle geleceğin buluşma noktasında, malzemenin hikayesini dinliyoruz.
Cross-Laminated Timber (CLT) – çapraz lamine ahşap. Kulağa teknik gelse de aslında çok basit bir fikir: Ahşap katmanları farklı yönlerde yapıştırıp, beton kadar güçlü ama çok daha hafif bir malzeme yaratmak.
Norveç'teki Mjøstårnet binası, 85.4 metre yüksekliğiyle dünyanın en uzun ahşap yapısı. Sadece rekor kırmak için değil; ahşabın karbondioksiti hapseden yapısıyla iklim krizi çözümlerine katkı sunmak için tasarlandı.
Duodji – Sami zanaati demek. Ama bu sadece el işi değil; kuzeyin zorlu koşullarında hayatta kalmanın kodlarını barındıran bir yaşam felsefesi.
"Duodji'de hiçbir malzeme boşa gitmez. Ren geyiğinin derisinden ayakkabı, boynuzundan düğme, sinirlerinden dikiş ipi yapılır."
Turku'daki Aalto Furniture atölyesinde sabahın erken saatleri. Ustalar 80 yıldır aynı tekniklerle ahşap büküyor, şekillendiriyor. Ama kullandıkları makineların çoğu dijital çağın ürünü.
"Biz teknolojiye karşı değiliz," diyor Baş Usta Kari Virtanen. "Ama ona hizmet de etmiyoruz. Araç olarak kullanıyoruz. Çünkü sonunda, ahşapla konuşan hâlâ insan eli."
Finlandiya'nın orman endüstrisi artık sadece kağıt üretmiyor. UPM gibi şirketler, ağaç liflerinden plastik alternatifi, tekstil ve hatta parfüm yapıyor. Selüloz nanokristal teknolojisi, malzeme dünyasının yeni kahramanı.
Kuzeyin malzeme kültürü, artık "cradle to cradle" – beşikten beşiğe – yaklaşımına evriliyor. Hiçbir malzeme atık değil; hepsi yeni bir yaşam döngüsünün başlangıcı.
Stockholm'deki Hammarby Sjöstad semti buna örnek. Evlerin atık ısısı, diğer evleri ısıtıyor. Kullanılmış ahşap mobilyalar biyogaza dönüşüyor. Tekstil atıkları yeni kumaşa dönüştürülüyor.
"Gelecekte malzeme sınırları kalkmış olacak. Ahşap tekstil olacak, tekstil biyoplastik, biyoplastik tekrar toprak."
Kuzeyin malzeme kültürü, geçmişin bilgeliği ile geleceğin teknolojisini harmanlayarak, sürdürülebilir bir dünyanın inşasına katkıda bulunmaya devam ediyor.
Bu makale tarihinde Piyon Dergi Sayı: 12 altında Atahan Göktürk Güner tarafından yazılmıştır. Sayının devamını aşağı kaydırararak okuyabilirsiniz. Üst menüden diğer sayılarımızı okuyabilir, buraya tıklayarak anasayfaya dönebilir veya alt bölümdeki formu doldurarak dergimize abone olabilirsiniz.
